'8 bin 600 yıllık buluntu'dan esinlendi! Bezelye, arpa, buğday ve karaburçaklı ekmek pişirdi

Çumra ilçesinde bulunan Çatalhöyük'te iki yıl önceki kazıda elde edilen kömürleşmiş süngerimsi buluntunun, Necmettin Erbakan Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi'nde (BİTAM) yapılan analizlerinde milattan önce yaklaşık 6 bin 600'e tarihlendirilen "mayalanmış ekmek" olduğu belirlendi.

Yurt içi ve dışında heyecan uyandıran bu buluntunun ardından "8 bin 600 yıllık ekmeğin" lezzetini merak eden Konyalı aşçı Ulaş Tekerkaya, bunu bugüne kazandırmak istedi.

Daha önce kazı ekibi başta olmak üzere Necmettin Erbakan Üniversitesinden akademisyenlerin de desteğiyle "Neolitik Çağ'da 9 Bin Yıllık Mutfak Kültürü" adlı eseri yayımlayan Tekerkaya, ekmekteki çoğunluğu bölgede yetişen tahılları topladı.

Kazı heyetince yayımlanan Çatalhöyük Mekan 66 Neolitik Dönem Ekmek Buluntusu Analizleri ve Değerlendirmesi'ne göre farklı tahılları barındıran ekmeği üretmek için çalışma yapan Tekerkaya, ekmeğin 9 bin yıl önceki formunu yakalamak için onlarca deneme yaptı.

Çatalhöyük toplumunun "el değirmeni" adı verilen volkanik ezgi taşı üzerinde tahılları öğüten Tekerkaya, hazırladığı bezeleri (hamur topağı) Meram Şehir ve Yaşam Kültürü Müzesi'nde odun ateşinde ocakta pişirdi.

Tekerkaya, AA muhabirine, Çatalhöyük mutfağı üzerine hazırladığı eserin gastronomide global ödüle layık görüldüğünü söyledi.

Yöredeki 9 bin yıllık yemek kültürünün bugüne kazandırılmasına yönelik menü hazırladığını anımsatan Tekerkaya, "Ekmeğin bulunmasının ardından bunu yapmak için heyecan duydum. Yaklaşık bir yıldır yaptığım denemeler sonucu ekmeğin son formu bu hale geldi. Başlarda çok fazlaca sert ve acımtırak tadı vardı ancak çok fazlaca denemelerin ardından reçetesini düzenleyerek lezzetli ürün halinde pişirdim. Gayet lezzetli ve doyurucu." diye konuştu.

Tekerkaya, dönemin kazı heyeti başkanı Prof. Dr. Ali Umut Türkcan'a teşekkür ederek, "Bilimsel analiz sonuçlarını paylaştılar. Anadolu'da günümüzde halen pişirilen somun şeklinde, insanlara faydalı ve besleyici bir ekmeğin gelecek nesillere aktarılmasına katkı sağlayacağını düşünüyorum. Ekmeğin içinde bezelye, arpa, buğday ve karaburçak var." diye konuştu.

Ekmekteki tahıllar, ileri teknolojiyle belirlendi

BİTAM Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Yasin Ramazan Eker ise merkezde arkeolojik numunelerin kimyasal ve fiziksel yapılarının tanımlanabildiğini dile getirdi.

BİTAM'da ileri teknoloji analiz cihazlarıyla çalışmaya katkı verdiklerini anlatan Eker, ekmek numunesinin analiziyle kimyasal ve fiziksel yapısının belirlendiğini ifade etti.

Çalışmaya katkı veren akademisyenlerden Gaziantep Üniversitesi Öğretim Görevlisi Salih Kavak da buluntunun analizinde ekmeğin içindeki baklagillerin mayalanmayı hızlandırdığını dile getirdi.

"Çatalhöyük ekmeği"nin içinde arpa, buğday, bezelye ve karaburçağın tespit edildiğini aktaran Kavak, bunun akademik çalışmasının sürdüğünü söyledi.

Ekmeği tadanlardan Petek Zülal Güleç ise ekmekteki tahıl zenginliğinin belirgin olduğunu belirterek, "Günümüz ekmeğine hiç benzemiyor. Bal, yağ ve reçele gerek yok. Bu çok lezzetli, atalarımızın her zaman daha iyisini bildiğini görmüş olduk." dedi.

Dönemin kazı heyeti başkanı Prof. Dr. Ali Umut Türkcan, 5 Mart 2024'te yaptığı açıklamada, "Fırının köşesinde küçük ve yuvarlak süngerimsi buluntunun, dikkatli belgelemeyle ekmek olduğu anlaşıldı. TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi'nde yapılan radyokarbon testleri, numunemizin milattan önce yaklaşık 6 bin 600'e kadar gidebileceğini gösterdi." ifadelerini kullanmıştı.